Η υπνοβασία είναι η διαταραχή ύπνου (κατηγορία παραϋπνίας), κατά την οποία υπάρχει συνδυασμός καταστάσεων ύπνου και ξύπνιου. Όπως όλες οι μορφές παραϋπνιών, έτσι και η υπνοβασία δεν σχετίζεται με τον συγχρονισμό ή τις ανωμαλίες των μηχανισμών εκείνων που παράγουν τις καταστάσεις ύπνου και ξύπνιου (όπως συμβαίνει στις δυσυπνίες), αλλά αντιπροσωπεύει την ψυχολογική ενεργοποίηση διάφορων συστημάτων σε ακατάλληλες στιγμές κατά τη διάρκεια ύπνου και ξύπνιου. Πιο συγκεκριμένα, ενεργοποιείται το αυτόνομο νευρικό σύστημα ή η νοητική διαδικασία που λαμβάνει μέρος κατά την μετάβαση από τον ύπνο στον ξύπνιο. Θα μπορούσαμε με πιο απλά λόγια να πούμε ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου δεν "κλείνουν" σωστά προκαλώντας εξωτερικές ενδείξεις εγκεφαλικής δραστηριότητας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι όσοι υπνοβατούν δεν το θυμούνται ή έχουν ασαφή ανάμνηση ενός επεισοδίου (π.χ. νομίζουν ότι καίγονταν ή ότι είχαν θαφτεί ζωντανοί), ενώ κατα τη διάρκεια της υπνοβασίας δεν βλέπουν κάποιο όνειρο όπως πολλοί πιστεύουν.
Κύριο σύμπτωμα της υπνοβασίας είναι οι σκόπιμες κινήσεις που κάνει το άτομο στη διάρκεια της ημιαφύπνισης (στάδιο 3 ή 4 του ύπνου) από το βαθύ ύπνο. Κάποια άτομα απλά κάθονται στο κρεβάτι τους κουνόντας τα πόδια ή περπατώντας τριγύρω, ενώ όλοι φτάνουν σε σημείο να μετακινούν έπιπλα, να ντύνονται - ξεντύνονται ή ακόμα και να οδηγήσουν αυτοκίνητο. Συνήθως η υπνοβασία εκδηλώνεται 2 ώρες μετά την κατάκλιση, ενώ διαρκεί για περίπου 30 λεπτά.
Άλλα συμπτώματα είναι το αίσθημα σύγχυσης και αποπροσανατολισμού όταν το άτομο ξυπνήσει κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, καθώς και η απώλεια συντονισμού στις κινήσεις.
Υπάρχουν ήπιες μορφές υπνοβασίας που εκδηλώνονται μία ή περισσότερες φορές το μήνα και είναι ακίνδυνες, και πιο σοβαρές μορφές που εκδηλώνονται σχεδόν κάθε νύχτα και μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή σε βίαιη συμπεριφορά.
Η αιτιολογία της υπνοβασίας δεν είναι εξακριβωμένη, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να οφείλεται σε ανωριμότητα στην ρύθμιση των κύκλων ύπνου - ξύπνιου του εγκεφάλου. Επίσης, μπορεί να σχετίζεται με κούραση, απώλεια ύπνου ή υπερβολικό άγχος. Επιπρόσθετα, μπορεί να οφείλεται σε ιατρικά αίτια (επιληψία), ψυχολογικά/ψυχιατρικά αίτια (π.χ. αγχώδεις διαταραχές) ή στην λήψη ουσιών (ναρκωτικά, αλκοόλ, φάρμακα). Αξίζει να σημειωθεί ότι όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού που υπνοβατεί, έχουν πιθανότητα 10% - 20% να υπνοβατήσουν επίσης.
Η υπνοβασία εμφανίζεται συνήθως σε νεαρές ηλικίες (4-12 ετών) και σε μεγαλύτερο βαθμό στα αγόρια, ενώ σταματάει στην εφηβία σε ποσοστό περίπου 94% - 99% των περιπτώσεων. Όμως, μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες σε ποσοστό περίπου 10%.
Δεν υπάρχει κάποια γνωστή μέθοδος πρόληψης της υπνοβασίας, ενώ η θεραπεία δεν είναι απαραίτητη. Το σημαντικότερο είναι ο ασθενής να κοιμάται νωρίς και σταθερές ώρες, να αποφεύγει το stress και την χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, ηρεμιστίκων, αλκοόλ κ.τ.λ.. Επίσης, πρέπει να εξασφαλισθεί ένα ασφαλές περιβάλλον για να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί (να κοιμάται σε χαμηλό κρεβάτι, να μην υπάρχουν στο δωμάτιο αιχμηρά και εύθραυστα αντικείμενα, να κλειδώνονται πόρτες και παράθυρα). Για να βοηθήσει κανείς κάποιον που υπνοβατεί πρέπει να τον βοηθήσει να επιστρέψει στο κρεβάτι με ήπιο τρόπο καθησυχάζοντάς τον για να μπορέσει να επιστρέψει σε φυσιολογικό ύπνο. Δεν είναι απαραίτητο να τον ξυπνήσει καθώς αυτό μπορεί να μην είναι καν εφικτό.
Όποιος πάσχει από διαταραχές ύπνου θα πρέπει να συμβουλευτεί κάποιον ψυχοθεραπευτή για να τον ενημερώσει πλήρως και να τον βοηθήσει.
Παρακάτω θα παρακολουθήσετε ένα βίντεο που μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε περισσότερα για την υπνοβασία:
(ΠΗΓΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ & ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΥΠΡΑΙΟΥ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ)
Κύριο σύμπτωμα της υπνοβασίας είναι οι σκόπιμες κινήσεις που κάνει το άτομο στη διάρκεια της ημιαφύπνισης (στάδιο 3 ή 4 του ύπνου) από το βαθύ ύπνο. Κάποια άτομα απλά κάθονται στο κρεβάτι τους κουνόντας τα πόδια ή περπατώντας τριγύρω, ενώ όλοι φτάνουν σε σημείο να μετακινούν έπιπλα, να ντύνονται - ξεντύνονται ή ακόμα και να οδηγήσουν αυτοκίνητο. Συνήθως η υπνοβασία εκδηλώνεται 2 ώρες μετά την κατάκλιση, ενώ διαρκεί για περίπου 30 λεπτά.
Άλλα συμπτώματα είναι το αίσθημα σύγχυσης και αποπροσανατολισμού όταν το άτομο ξυπνήσει κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, καθώς και η απώλεια συντονισμού στις κινήσεις.
Υπάρχουν ήπιες μορφές υπνοβασίας που εκδηλώνονται μία ή περισσότερες φορές το μήνα και είναι ακίνδυνες, και πιο σοβαρές μορφές που εκδηλώνονται σχεδόν κάθε νύχτα και μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή σε βίαιη συμπεριφορά.
Η αιτιολογία της υπνοβασίας δεν είναι εξακριβωμένη, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να οφείλεται σε ανωριμότητα στην ρύθμιση των κύκλων ύπνου - ξύπνιου του εγκεφάλου. Επίσης, μπορεί να σχετίζεται με κούραση, απώλεια ύπνου ή υπερβολικό άγχος. Επιπρόσθετα, μπορεί να οφείλεται σε ιατρικά αίτια (επιληψία), ψυχολογικά/ψυχιατρικά αίτια (π.χ. αγχώδεις διαταραχές) ή στην λήψη ουσιών (ναρκωτικά, αλκοόλ, φάρμακα). Αξίζει να σημειωθεί ότι όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού που υπνοβατεί, έχουν πιθανότητα 10% - 20% να υπνοβατήσουν επίσης.
Η υπνοβασία εμφανίζεται συνήθως σε νεαρές ηλικίες (4-12 ετών) και σε μεγαλύτερο βαθμό στα αγόρια, ενώ σταματάει στην εφηβία σε ποσοστό περίπου 94% - 99% των περιπτώσεων. Όμως, μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες σε ποσοστό περίπου 10%.
Δεν υπάρχει κάποια γνωστή μέθοδος πρόληψης της υπνοβασίας, ενώ η θεραπεία δεν είναι απαραίτητη. Το σημαντικότερο είναι ο ασθενής να κοιμάται νωρίς και σταθερές ώρες, να αποφεύγει το stress και την χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, ηρεμιστίκων, αλκοόλ κ.τ.λ.. Επίσης, πρέπει να εξασφαλισθεί ένα ασφαλές περιβάλλον για να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί (να κοιμάται σε χαμηλό κρεβάτι, να μην υπάρχουν στο δωμάτιο αιχμηρά και εύθραυστα αντικείμενα, να κλειδώνονται πόρτες και παράθυρα). Για να βοηθήσει κανείς κάποιον που υπνοβατεί πρέπει να τον βοηθήσει να επιστρέψει στο κρεβάτι με ήπιο τρόπο καθησυχάζοντάς τον για να μπορέσει να επιστρέψει σε φυσιολογικό ύπνο. Δεν είναι απαραίτητο να τον ξυπνήσει καθώς αυτό μπορεί να μην είναι καν εφικτό.
Όποιος πάσχει από διαταραχές ύπνου θα πρέπει να συμβουλευτεί κάποιον ψυχοθεραπευτή για να τον ενημερώσει πλήρως και να τον βοηθήσει.
Παρακάτω θα παρακολουθήσετε ένα βίντεο που μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε περισσότερα για την υπνοβασία:
(ΠΗΓΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ & ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΥΠΡΑΙΟΥ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου